پاورپوینت های درس 17 تا 20 مطالعات نهم

درس 15

1- مغولان که بودند؟

اقوام بیابانگرد مغولستان، واقع در شمال چین و جنوب سیبری بودند. آب و هوای سرد و خشک منطقه، موجب شده بود که آنها شیوه زندگی کو چنشینی و دامداری را برگزینند. قبایل مغول تا پیش از چنگیزخان پراکنده بودند و حکومتی نداشتند. این قبایل به سبب افزایش جمعیت و کمبود مراتع ناگزیر بودند برای تأمین زندگی، به غارت یکدیگر و همسایگان روی آورند.

2- چنگیز که بود و چه خصوصیات ومهارت هایی داشت و چه اقدامی انجام داد؟

چنگیز رئیس یکی از قبایل مغول بود که قبیله های مغول را زیر فرمان خود درآورد و حکومتی نیرومند تشکیل داد

چنگیز در فنون رزمی مهارت کامل داشت و در حیله های جنگی استاد بود. وی، مردی بی رحم بود و سربازان، سرداران و حتی فرزندانش باید بدون چون و چرا فرمانش را اطاعت می کردند. برای اداره کشور، مجموعه قوانینی را با عنوان یاسای چنگیزی٭ تدوین کرد و به اجرا گذاشت. یکی از اصول مهم «یاسا» آن بود کسانی که خود را تسلیم سپاه مغول می کردند، از قتل و غارت در امان بودند، اما آنان که مقاومت می کردند، باید قتل عام و غارت می شدند.

3- مغولان حمله به همسایه های خود را از چه زمانی واز کجا آغاز کردند؟

مغولان هم پس از آنکه متحد و قدرتمند شدند، به فکر حمله به سرزمین های آباد و تصاحب ثروت آنها افتادند. آنها نخست به چین حمله و شهر ثروتمند پکن را تسخیر و غارت کردند. مغولان سپس با فتح سرزمین هایی در غرب مغولستان، به مرزهای ایران نزدیک شدند.

4- حمله مغولان به ایران چه زمانی، چرا وچگونه انجام شد؟

مغولان در زمان سلطان محمد خوارزمشاه به ایران هجوم آوردندچنگیزخان در سال ) 616 ق(. به بهانه کشته شدن اعضای یک کاروان تجاری مغول به جرم جاسوسی به دستور حاکم یکی از شهرهای مرزی ایران به ایران هجوم آورد. سلطان محمد در همان برخورد اول با سپاه مغول، چنان دچار بیم و هراس شد که فرار کرد. 1 فرار او، روحیه سپاهیان و مردم را ضعیف کرد. لشکریان مغول به چند گروه تقسیم شدند و به تعداد زیادی از شهرها و آباد ی های ایران یورش بردند. هر جا که مقاومتی صورت می گرفت، ساکنان آنجا به طرز بی رحمانه ای قتل عام می شدند.

5- چرا مقاومت جلال الدین خوارزمشاه در برابر مغولان نتیجه نداد؟

سلطان جلال الدین، پسر و جانشین سلطان محمد خوارزمشاه، شهامتی از خود نشان داد و در یک جنگ بر مغولان

پیروز شد، اما به دلیل اختلافات و درگیری های داخلی، کاری از پیش نبرد. در آن شرایط حساس، برخی از سرداران و حاکمان محلی و نیز خلیفه عباسی نه تنها جلا ل الدین را یاری نکردند، بلکه با وی وارد جنگ شدند.

6- مغولان در حمله به ایران چه صدماتی را وارد کردند؟

حمله چنگیز، یکی از فجایع تاریخ ایران بود. شهرها و آبادی های زیادی را ویران کردند. مزارع، قنا تها، مساجد، مدارس و کتابخانه ها را خراب کردند و کتا بها را سوزاندند. بسیاری از ایرانیان را اسیر، آواره و بسیاری راکشتند ترس و وحشت سراسر ایران را فراگرفت و مردم دچار سرخوردگی شدند. میل به گوشه گیری و دوری از اجتماع در جامعه، رواج یافت.

7- هلاکوخان که بود و چه اقداماتی انجام داد؟

هلاکوخان نوه چنگیز، مأمور شد فتوحات مغول را در ایران و دیگر بخش های جهان اسلام، کامل کند. او، نخست اسماعیلیان ایران را از بین برد و قلعه های آنان را ویران کرد؛ سپس با تسخیر بغداد و کشتن خلیفه) 656 ق(، خلافت عباسی را برانداخت. هلاکوخان پس از نابودی خلافت عباسی، حکومت ایلخانان را تأسیس کرد. او به همراه فرزندان و نوادگانش، حدود هشتاد سال بر ایران فرمان راندند.

8- اوضاع سیاسی ایران در زمان فرمانروایی ایلخانان ورابطه آنان با اروپاییان چگونه بود؟

در دوران فرمانروایی سلسله ایلخانان، ایران از نظر سیاسی یکپارچه و متحد شد و حکام و سرداران محلی تحت حاکمیت و سلطه مغولان، قرار گرفتند. حکومت ایلخانان با سایر حکومت های مغولی در آسیا و دولت های اروپایی ارتباط برقرار کرد. اروپاییان هم پس از جنگ های صلیبی، بیش از گذشته علاقه مند بودند که با کشورهای مسلمان و آسیایی، رابطه سیاسی و بازرگانی داشته باشند.

9- اوضاع ایران پس از ایلخانان چگونه بود؟

پس از مرگ آخرین ایلخان مغول)ابوسعید(، حکومت ایلخانان فرو پاشید. ایران بار دیگر گرفتار هرج و مرج، آشوب، جنگ و قتل و غار تهای بی حساب شد؛ یکپارچگی و اتحاد سیاسی کشور ما از بین رفت و حاکمان محلی و سرداران مغول و غیرمغول، هر کدام بر بخشی از آن مسلط شدند و با یکدیگر به رقابت و ستیز برخاستند.

10- قیام سربداران تحت تأثیر تعلیمات چه کسانی ودر کجا شکل گرفت؟

قیام سربداران از روستای باشتین در سبزوار آغاز شد

مردم سبزوار بر اثر تعلیمات شیخ خلیفه و شیخ حسن جوری، آماده مقابله با ظلم و ظالمان شده بودند.

11- قیام سربداران چگونه شکل گرفت؟ وچگونه از بین رفت؟

ساکنان روستای باشتین که از زیاد ه خواهی و گستاخی مأموران حاکم مغولی خراسان به ستوه آمده بودند، به پا خاستند

و مأموران مغول را مجازات کردند. آنان سپس با شعار «سر به دار می دهیم، تن به ذلّت نمی دهیم»، سپاه حاکم مغول را در آن ولایت شکست دادند. قیام به سرعت گسترش یافت و سربداران پس از تصرف شهر سبزوار، حکومت خود را تأسیس کردند. آنان با پیروزی بر سرداران و حاکمان مغول در خراسان، قلمرو خود را به مناطق همجوار گسترش دادند. حکومت سربداران، پشتیبان مذهب شیعه بود. این حکومت محلّی پس از یورش تیمور به ایران از بین رفت.

12- چه زمانی ایران مورد هجوم و لشکرکشی تیمور قرار گرفت؟

در اواخر قرن هشتم هجری، از سمت شما ل شرق

13- تیمور که بود و چه خصوصیاتی داشت و چه اقداماتی انجام داد؟

تیمور گورکانی٭ یکی از فاتحان مشهور در تاریخ است که بخش وسیعی از آسیا را فتح کرد و امپراتوری تیموری را بنیان گذاشت. او خود را از خاندان چنگیز می دانست. تیمور در بی رحمی و خونریزی دست کمی از چنگیزخان مغول نداشت. او به هنر، علاقه نشان می داد و هر شهر و ولایتی را که می گشود، هنرمندان و صنعتگرانش را به پایتخت خود سمرقند)امروزی(می فرستاد. تیمور حرص و طمع بسیاری به کشورگشایی داشت و در اندیشه فتح چین بود که مرگ، امانش نداد.

14- علت حمله های مکرر تیمور به ایران چه بود ومحدوده حکومت وی کدام مناطق بود؟

تیمور پس از آنکه بر ماوراءالنهر تسلط یافت، با سوء استفاده از اوضاع پریشان و آشفته ایران که بر هر گوشه آن خانی و سرداری حکومت می کرد، چندین مرتبه به کشور ما یورش آورد که آسیب و صدمات فراوانی وارد کرد. عده زیادی تلف شدند و اموال مردم غارت گردید. امپراتوری تیمور از مرزهای چین تا شام گسترش یافته بود. پس از مرگ وی، فرزندان و نوادگانش هر کدام به بخشی از امپراتوری او مسلط شدند و با یکدیگر به دشمنی و ستیز پرداختند.

15- جانشین تیمور که بود و حکومت تیموریان چه زمانی از بین رفت؟

شاهرخ پسر تیمور، بر رقبیان خود برتری یافت و موفق شد بخش وسیعی از ایران را تحت تسلط خود درآورد. حکومت

تیموریان سرانجام با ظهور حکومت صفویان در ایران از میان رفت.

درس 16

1- چرا دانشمندان و بزرگان ایرانی کوشیدند به مغولان نزدیک شوند؟

- آشنا کردن مغولان با فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی

- مهار کردن خوی خشن و ویرانگر بیابانگردان مغول

- آموختن راه و رسم کشورداری به آنان

- جلوگیری از خونریزی بیشتر.

2-خواجه نصیر الدین طوسی که بود و چه جایگاهی نزد هلاکوخان داشت و چه اقداماتی انجام داد؟

از برجسته ترین دانشمندان مسلمان ایرانی و مشاور هلاکوخان بود. او در جریان لشکرکشی هلاکو، تلاش زیادی برای حفظ جان مردم و کاهش قتل و غار تهای مغولان کرد. به تشویق او هلاکو رصدخانه مراغه را ساخت که تبدیل به یک مرکز علمی و تحقیقاتی عظیم شد که منجمان و دانشمندان زیادی در آن فعّالیت می کردند رصدخانه مراغه به وسایل اخترشناسی و کتابخانه بزرگی، مجهز بود.

3- خواجه رشید الدین فضل ا... همدانی که بود و چه اقداماتی انجام داد و معروفترین کتاب وی چه نام دارد؟

از سیاستمداران و دانشمندان نامدار ایرانی در دوره مغول بود. به عنوان پزشک به دربار ایلخانان راه یافت و ٔ به عمران و آبادی و انجام کارهای خیریه علاقه داشت رَبْع رشیدی را در تبریز بنا کرد که شامل مسجد، مدرسه، بیمارستان، خانقاه و کتابخانه می شد را که تعداد زیادی از عالمان و پزشکان در آن اشتغال داشتند، وقف کرد

. معرو فترین کتاب او جامع التواریخ رشیدی است. این وزیر دانشمند نیز به دستور ایلخان مغول به قتل رسید.

4- مغولان چه دینی داشتند؟

مغولان هنگامی که به ایران هجوم آوردند دین واحدی نداشتند؛ عد ه ای از آنها هنوز به آیین گذشتگان خود اعتقاد داشتند و گروه دیگری پیرو آیین بودایی و دین مسیحیت بودند.

5- چرا مبلغان بودایی ومسیحی برای گسترش آیین خود در ایران (زمان ایلخانان)موفق نبودند؟

زیرا مردم ایران اعتقاد محکمی به اسلام داشتند. سرانجام بر اثر کوشش عالمان و وزیران ایرانی، ایلخانان به دین اسلام درآمدند و مسلمان شدند.

6- در زمان غازان خان چه اقداماتی انجام شد؟

غازان خان به تشویق و راهنمایی وزیر خود، خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، اقدام به اصلاح امور اداری، مالی و قضایی کرد. این ایلخان، همچنین برای عمران و آبادانی تبریز بسیار کوشید. به روزگار او، شُنْب غازان در تبریز با دوازده بنای مهم مانند بیمارستان، مسجد، کاخ، مدرسه، کتابخانه و... بر پا شد. هم زمان در بسیاری از شهرها مسجدی بزرگ و در کنار آن گرمابه ای برای تأمین هزینه نگاهداری مسجد ساختند.

7- سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) چا اقداماتی انجام داد؟

سلطان محمد خدابنده)اولجایتو(جانشین غازا ن خان نیز علاقه مند به عمران و آبادانی بود. او به پیشنهاد وزیرش

خواجه رشیدالدین فضل ا...، پایتخت را به سلطانیه منتقل کرد و موجب آبادی آنجا شد. اولجایتو در آن شهر آرامگاهی برای خود بنا کرد که به گنبد سلطانیه معروف است و یکی از شاهکارهای معماری در جهان اسلام به شمار می آید.

8- میزان توجه به عمران و آبادی ومعماری در زمان ابوسعید (آخرین ایلخان مغول) چه اندازه بود؟

در دوران ابوسعید آخرین ایلخان مغول نیز بناهای باشکوهی ساخته شد.این بناها از نظر عظمت و بلندی گنبدها و ایوا نها ک م نظیر هستند. گچبر ی و کاشی کار یهای زیبا و اعجا ب انگیز بناهای مذکور، حکایت از ذوق و نبوغ معماران ایرانی در آن زمان دارد.

9- شاهرخ پسر تیمور چه تفاوتی با پدرش داشت و چه اقداماتی در زمان او انجام شد؟

شاهرخ پسر تیمور که تحت تأثیر فرهنگ و تمدن ایران قرار داشت، راه پدر را در جنگ و خونریزی ادامه نداد. در زمان او هرات به پایتختی تیموریان انتخاب و به یکی از بزر گترین و باشکوه ترین شهرهای ایران تبدیل شد. به سبب توجه و علاقه شاهرخ به ادب و هنر، تعداد زیادی از شاعران، هنرمندان و معماران نامدار به این شهر آمدند. همچنین مدارس و کتابخانه های متعددی به فرمان او در هرات ساخته شد و جویندگان علم و دانش را از گوشه و کنار ایران به خود جذب کرد. گوهرشاد، همسر شاهرخ از زنان نیکوکار بود او بناهای متعددی در هرات و مشهد ساخت که مسجد گوهرشاد در جوار حرم حضرت امام رضا یکی از آنهاست.

10- شاهنامهٔ بایْسُنْقُری نتیجه توجه تیموریان به کدام هنر می باشد؟

در دوره تیموریان، هنر نگارگری)نقاشی(و خوشنویسی شکوفا شد و نگارگران و نقاشان آن زمان آثار هنری ارزشمندی از خود به جای گذاشتند. شاهنامه بایْسُنْقُری یکی از نفیس ترین نسخه های کهن شاهنامه است که به سفارش بایْسُنْقُر میرزا، شاهزاده تیموری نگارگری و تذهیب شد. این اثر از نظر کتاب آرایی و ارزش هنری، اهمیت فراوانی دارد.

1- اوضاع سیاسی ایران هنگام تأسیس حکومت صفوی چگونه بود؟

حکومت واحد و قدرتمندی نداشت و دچار تفرقه و تجزیه شده بود. حاکمان بخش هایمختلف ایران با هم در جنگ بودند. به همین دلیل، امنیت و آرامش شهرها و روستاهااز بین رفته و امور کشور مختل شده بود سلطان عثمانی خود را خلیفه مسلمانان می دانست و علاوه بر سرزمین های همجوار،به ایران نیز طمع داشت. در شما ل شرقایران)ماوراءالنهر(، ازبک ها قدرت گرفته بودند و به مرزهای ایران می تاختند.

2- حکومت صفوی چه زمانی شکل گرفت؟

در ابتدای قرن 10 ق با به قدرت رسیدن به نام اسماعیل،یکی از نوادگان شیخ صفیالدین اردبیلی.

3- شیخ صفی الدین اردبیلی که بود و مهمترین طرفدارانش که بودند؟

شیخ صفی) 735 650 ق(که از صوفیان معروف زمان خود بود، خانقاهش دراردبیل مورد توجه مردم و حاکمان محلی بود. صوفیان بیشتر وقتشان را در خانقاه بهذکر گفتن و انجام دادن مراسم خاص خود می گذراندند. پس از شیخ صفی، اداره خانقاه در خانواده او موروثی شد. مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ا یل هایمختلف ترک بودند که به قزلباش٭ شهرت داشتند.

4- شاه اسماعیل صفوی چگونه به قدرت رسید واقدامات وی پس از تاجگذاری چه بود؟

اسماعیل صفوی به کمک نیروی نظامی قزلباش ها، نخست شروانشاهان و آققویونلوها را شکست داد و پس از تسلط یافتن بر تبریز، خود را شاه ایران خواند.

یکی از اقدام های مهم وی پس از تاج گذاری، رسمی کردن مذهب شیعه بود. سپسحاکمان مناطق مختلف را یکی پس از دیگری از میان برداشت و با شکست دادنازبک ها در خراسان، بر سراسر ایران مسلط شد.

5- موفقیت های سیاسی ونظامی شاه اسماعیل صفوی چه نتایجی داشت؟

حکومت کشور ما یکپارچه و نیرومند شد؛ به طوری که قلمرو آن به حدود قلمرودوره ساسانیان رسید. حکومت صفوی

همچنین همه اقوام ایرانی را زیر حاکمیت خود گرفت و موجب هم بستگی و اتحاد بیشتر ایرانیان شد.

6- چرا عثمانی ها به ایران حمله کردند وعلت شکست صفویان از آنان چه بود؟

سلطان عثمانی که از شکل گیری سلسله قدرتمند و شیعه مذهب صفویه ناخشنود بود،با سپاهی عظیم راهی ایران

شد. در چالدران)در نزدیکی شهر خوی امروزی( سپاه عثمانی به کمک سلاحهای آتشین مانند توپ و تفنگ که سپاه ایران از آنها بی بهره بود، پیروز شد.

پس از جنگ چالدران، تبریز به اشغال عثمانی ها در آمد اما مقاومت و مبارزه مردمآنها را وادار به عقب نشینی کرد.

7- چه کسی حکومت صفوی را تثبیت کرد وعلت جابجایی پایتخت توسط او چه بود؟

تهماسب،(پسر شاه اسماعیل) با سر و سامان دادن به اوضاع داخلی و دفع حملههای ازبکان و دولت عثمانی،سبب تثبیت حکومت شد او پایتخت را از تبریز بهقزوین انتقال داد؛ زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود.

8- زمان کدام شاه اوج قدرت صفویان است و چند نمونه از اقدامات وی را ذکر کنید.

شاه عباس اوّل)پنجمین شاه صفوی(

شکست ازبک ها و عثمانیان

انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان و تلاش برای آبادانی آن

9- علل ضعف وسقوط سلسله صفوی چه بود؟

ناتوانایی وبی لیاقتی پادشاهان صفوی پس از شاه عباس اوّل

. سیاست کشتن و کور کردن شاهزادگان

بازداشتن شاهزادگان از حکومت ولایت ها و آموختن شیوه کشورداری

اختلاف و درگیری میان مقام های کشوری و لشکری وبازماندن از انجام مسئولیتهای مهم خود

فراگیری هرج و مرج در کشورو مختل شدن امور حکومت

10- اوضاع نابسامان اواخر دوره صفویه سبب سلطه چه کسانی بر قسمتی از ایران شد؟

گروهی از افغان ها در قندهار سر به شورش برداشتند و پس از پیروزی بر حاکم آنولایت، به سوی اصفهان حرکت کردند. سلطان حسین صفوی تسلیم شد و محمودافغان، بر پایتخت و قسمت هایی از ایران مسلط شد.

11- صفویان کشور را چگونه اداره می کردند؟

در رأس حکومت شاه قرار داشت. شاهان صفوی، اختیارات زیادی داشتند و بااستبداد بر کشور حکومت می کردند. همه مقام های کشوری و لشکری مطیع فرمان شاه بودند و اجازه نداشتند مخالف خواست و اراده او عمل کنند

. بعد از شاه، وزیر بزرگ قرار داشت که به او اعتمادالدوله نیز می گفتند. او مسئولامور اداری و مالی کشور بود اما در مقابل شاه قدرت و اختیار چندانی نداشت.

فرماندهان نظامی نیز در اداره حکومت صفوی نقش بسیار مهمی داشتند و علاوه برفرماندهی سپاه، معمولاً حاکم ولایت های مهم نیز بودند.

12- قزلباش ها چه جایگاهی در دولت صفوی داشتند؟(چرا شاه عباس از حکومت قزلباشها کاست؟)

تا زمان شاه عباس اوّل، سران ا یل های قزلباش حاکم ولایت های مختلف ایران بودند

. شاه عباس اوّل برای تقویت حکومت مرکزی و جلوگیری از نافرمانی و بی نظمیسران ا یل های قزلباش، حکومت ولایت ها را از آنان از گرفت و به افرادی غیر ازقزلباش ها سپرد. همچنین در کنار سپاه قزلباش، سپاه جدیدی از افراد غیرقزلباشتشکیل داد و با کمک گرفتن از اروپاییان، این سپاه را به تفنگ و تو پ مجهز کرد.

13- حکومت صفویان با کدام دوره زمانی از تاریخ اروپا همزمان است؟

کشورهای اروپایی، قرون وسطا یا عصر تاریکی را پشت سر گذاشته و وارد قرونجدید شده بودند.

قرن های شانزدهم تا نوزدهم میلادی را در تاریخ اروپا قرون جدید می نامند.

14- در قرون جدید چه تحولاتی در اروپا شکل گرفت؟

اوضاع سیاسی و مذهبی اروپا دگرگون شد و درنتیجه آن پیشرفت های علمی،فرهنگی و اقتصادی چشمگیری به وجود آمد که به اختراعات و اکتشافات مهمی انجامید.

15- پیشرفت در چه زمینه هایی سبب روی آوردن اروپاییان به استعمار کشورهای دیگر شد؟

اروپاییان با توسعه صنعت کشتی سازی و وسایل دریانوردی توانستند را ههایدریایی و سرزمین های جدیدی را کشف کنند. دریانوردان اروپایی با گذشتن ازاقیانوس اطلس، قاره آمریکا را کشف کردند. آنان، با دور زدن قاره آفریقا، بهاقیانوس هند و خلیج فارس رسیدند. اروپاییان با کشتی های بزرگ و مجهز به توپهای جنگی به سرزمین های دیگر رفتند

و بخش های وسیعی از قاره های آمریکا، آفریقا و آسیا را مستعمره خود کردند.

16- اولین کشورهای استعمارگر را نام ببرید.

کشورهای پرتغال، اسپانیا، انگلستان و فرانسه پیشگامان استعمار بودند.

17- اقدام صفویان در مقابل تصرف سواحل جنوبی ایران توسط پرتغالی ها چه بود؟

در اوایل حکومت صفوی، پرتغالی ها جزایر و سواحل جنوبی ایران را تصرف کردهو تجارت خلیج فارس و دریای عمان را در اختیار گرفته بودند شاه اسماعیل صفویبه دلیل نداشتن کشتی جنگی نتوانست در برابر پرتغال ی ها کاری از پیش ببرد شاهعباس اوّل از رقابت انگلیسی ها و پرتغالی ها استفاده کرد و به کمک کشتی هایجنگی انگلستان، پرتغالی ها را از سواحل و جزایر ایران بیرون راند.

18- چه عواملی سبب تقویت روابط ایران واروپا در دوره صفویه می شد؟

-- کاستن از فشار حملات عثمانی ها به خاک اروپا به دلیل هجوم پیاپی عثمانی ها بهایران و اروپا

-- تمایل برای گسترش روابط تجاری خود با دیگر کشورها به دلیل تأسیس شرکتهای بزرگ تجاری

برای دانلود پاورپوینت درس 11 مطالعات هشتم بر روی تصویر زیر کلیک نمایید.

برای دانلود پاورپوینت درس 18 مطالعات نهم بر روی تصویر زیر کلیک نمایید.

برای دانلود پاورپوینت درس 19 مطالعات نهم بر روی تصویر زیر کلیک نمایید.

برای دانلود پاورپوینت درس 20 مطالعات نهم بر روی تصویر زیر کلیک نمائید.

برای دانلود پاورپوینت درس 21 مطالعات نهم بر روی تصویر زیر کلیک نمائید.